Zoeken

Antioxidanten: wat zijn het en waar zitten ze in?

20 februari 2021

Wat zijn antioxidanten? En wat doen ze voor onze gezondheid? Groenten en fruit zitten er vol mee. Maar wat zijn antioxidanten nou eigenlijk precies? In dit artikel leggen we je alles uit over deze wonderlijke vangers van vrije radicalen.

Van vrije radicalen heb je vast wel eens gehoord. Het zijn afvalstoffen die door cellen worden geproduceerd, wanneer het lichaam voedsel verwerkt of reageert op de omgeving. Factoren die de productie van vrije radicalen in het lichaam verhogen zijn ontstekingen, milieuvervuiling, blootstelling aan UV-straling en tabaksrook. Als het lichaam vrije radicalen niet efficiënt kan verwerken en verwijderen, kan schade ontstaan aan lichaamscellen en lichaamsfuncties.

Antioxidanten vangen vrije radicalen

Antioxidanten worden ook wel "vrije-radicalenvangers" genoemd. Ze kunnen de schade aan cellen, veroorzaakt door vrije radicalen, voorkomen of vertragen. Antioxidanten worden door het lichaam aangemaakt, maar je kunt ze ook binnenkrijgen door bijvoorbeeld voeding. Vooral groente en fruit zitten vol met antioxidanten.

Oxidatieve stress

Als er te veel vrije radicalen zijn en/of te weinig antioxidanten, veroorzaakt dat "oxidatieve stress". Deze oxidatieve stress zorgt voor de celbeschadiging die in verband wordt gebracht met hartziekten, kanker, artritis, beroertes, ademhalingsziekten, immuundeficiëntie, emfyseem, de ziekte van Parkinson, oogziekten en andere aandoeningen. Je kunt je dus voorstellen dat het belangrijk is voldoende antioxidanten binnen te krijgen. Ze helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen in ons lichaam, wat de algehele gezondheid ten goede komt.

Dingen die kunnen leiden tot oxidatieve stress

Overmatige lichaamsbeweging.
Weefseltrauma door ontsteking of letsel.
Consumptie van bepaalde voedingsmiddelen, met name geraffineerde en bewerkte voedingsmiddelen, transvetten, kunstmatige zoetstoffen, bepaalde kleurstoffen en toevoegingen.
Roken.
Milieuvervuiling.
(UV-)straling.
Blootstelling aan chemische stoffen, zoals bestrijdingsmiddelen en geneesmiddelen.
Industriële oplosmiddelen.
Ozon.

Risico op celschade verminderen met antioxidanten

De vrije radicalen veroorzaken dus veranderingen in de cellen die tot tal van ziekten en aandoeningen leiden. De inname van antioxidanten kan deze risico's verminderen. Er zijn honderden, mogelijk duizenden stoffen die als antioxidant kunnen werken. Elke stof heeft zijn eigen rol en kan met andere samenwerken om het lichaam effectief te laten werken. Daarom is het belangrijk om gevarieerd te eten.

Antioxidant is dus niet echt de naam van een specifieke stof, maar het beschrijft een kenmerk van een hele een reeks stoffen. De beste bronnen van antioxidanten zijn plantaardige voedingsmiddelen, vooral fruit en groenten. Maar ook dierlijke producten bevatten antioxidanten.

Voorbeelden van antioxidanten en waar ze in voorkomen

Vitamine A. Vooral in zuivel, eieren en lever.
Vitamine C. Vooral in fruit en groenten, bijvoorbeeld bessen, sinaasappels en paprika’s.
Vitamine E. Vooral in noten en zaden, zonnebloem- en andere plantaardige oliën en groene bladgroenten.
Bèta-caroteen. Vooral in felgekleurde groenten en fruit, zoals wortels en mango's, maar ook in erwten en spinazie.
Lycopeen. Vooral in roze en rode vruchten en groenten, zoals tomaten en watermeloen.
Luteïne. Vooral in groene bladgroenten en sinaasappels, maar ook in mais en papaja.
Selenium. Vooral in rijst, maïs, tarwe en andere volle granen, maar ook in noten, eieren, kaas en peulvruchten.
Mangaan. Vooral in avocado's, noten en zaden, zeewier, thee, rozijnen, ananas, spinazie, broccoli, sinaasappels, bonen, volkoren granen, bosbessen, eigeel, gedroogde erwten en groene bladgroenten.
Zeaxanthine. Vooral in spinazie, spruiten, broccoli, maïs, saffraan, sinaasappel en ook in eierdooier.

Voedingsmiddelen met veel antioxidanten

Voedingsmiddelen met rijke, levendige kleuren bevatten vaak de meeste antioxidanten. Je zou ze daarom ook wel als superfoods kunnen betitelen, al is er geen enkele voedingsbron die alle gezonde stoffen bevat. Variatie is dus belangrijk. Als je alle kleuren van de regenboog eet, krijg je een zo groot mogelijke variatie aan gezonde voedingsstoffen binnen.

Als we het over antioxidanten uit plantaardig voedsel hebben, dan hebben we het over flavonoïden, flavonen, catechinen, polyfenolen en fyto-oestrogenen. Je vindt ze onder meer in: