Coronavaccin werkt waarschijnlijk minder goed bij mensen met overgewicht

Een vaccin tegen corona zal waarschijnlijk minder effectief zijn bij mensen met obesitas, zeggen wetenschappers.

Raz Shaikh, universitair docent voeding aan de Universiteit van Noord-Carolina, Chapel Hill, voorspelde onlangs tegen CCN dat ook het COVID-19-vaccin minder goed zal werken bij mensen met obesitas. 

Vaccins minder effectief

De wetenschapper baseert deze voorspelling op eerder onderzoek naar de effectiviteit van vaccins tegen andere virussen en infecties, zoals influenza, tetanus, hondsdolheid en hepatitis B bij mensen met overgewicht. De vaccins bleken bij deze personen minder effectief dan bij mensen met een gezond gewicht. 

Helft van Nederland heeft overgewicht

In 2019 had de helft van de volwassen Nederlanders matig of ernstig overgewicht. 14,7% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder had in dat jaar obesitas. Ook wanneer er straks op de Nederlandse markt een vaccin voorhanden is, zullen zwaarlijvige mensen dus op hun hoede moeten blijven voor het coronavirus.

Dat geldt temeer omdat uit eerdere onderzoeken ook al naar voren kwam dat mensen met overgewicht zwaarder worden getroffen door het coronavirus en meer kans hebben om eraan te overlijden.  

Obesitas tast immuunsysteem aan

Het is al langer bekend dat overgewicht een risicofactor is voor hart- en vaatziekten en kanker. Nieuwer is het inzicht dat overgewicht ook de immuunrespons van het lichaam verstoort, waardoor zwaarlijvige mensen een groter risico lopen op besmetting met ziekteverwekkers zoals de griep en het nieuwe coronavirus. Uit een onderzoek naar influenza in relatie tot obesitas is gebleken dat obesitas bemoeilijkende factor is voor het effectief vaccineren van volwassenen tegen een influenza-infectie. De voorspelling is dat ook voor vaccinatie tegen Covid-19 geldt.

Obesitas en ontstekingswaarden

Een gezond immuunsysteem reguleert de ontstekingswaarden in het bloed op perfecte wijze. Ontstekingen worden als het ware ‘aangezet’ bij een schadelijke binnendringer, zoals een bacterie of splinter. Daarbij wordt een beroep gedaan op witte bloedcellen en worden eiwitten verzonden om infecties te bestrijden. Een vaccin maakt handig gebruik van zo’n ontstekingsreactie.  

Buikvet veroorzaker

Bij ernstig overgewicht zijn de ontstekingswaarden in het lijf echter voortdurend licht verhoogd. De ontsteking gaat aan en blijft aan. Deze toestand wordt mede veroorzaakt door vetweefsel in de buik, rond de organen; het bevat gespecialiseerde cellen die moleculen uitzenden, zoals het hormoon leptine, waarvan wetenschappers vermoeden dat het deze chronische ontstekingstoestand veroorzaakt. Deze chronische ontsteking bij obese volwassenen lijkt ook de immuunrespons op vaccins te verstoren. Daardoor blijven mensen met obesitas ook na vaccinatie vatbaar voor infecties. 

Obesitas en hepatitis B-vaccinatie

Dat mensen met zwaar overgewicht minder baat hebben bij gewone vaccins, werd voor het eerst waargenomen in 1985 toen zwaarlijvige ziekenhuismedewerkers die het hepatitis B-vaccin kregen, 11 maanden later een significante afname van de bescherming lieten zien, die niet werd waargenomen bij medewerkers zonder overgewicht. 

T-cellen

In 2017 toonden wetenschappers van de Universiteit van North Carolina - Chapel Hill een voor het eerst aan dat gevaccineerde zwaarlijvige volwassenen twee keer zoveel kans hadden om influenza of een griepachtige ziekte te ontwikkelen ten opzichte van volwassenen met een gezond gewicht. Vreemd genoeg bleek uit deze studie dat volwassenen met obesitas wel degelijk een beschermend niveau van antilichamen tegen het griepvaccin produceerden, maar dat deze volwassenen toch nog steeds vatbaar waren voor het virus.  Hoewel nog moet worden onderzocht wat hiervan de precieze oorzaak is, denken wetenschappers dat dit komt doordat obesitas zorgt voor een metabole ontregeling van T-cellen, de witte bloedcellen die cruciaal zijn voor het immuunrespons.