Leonard Hofstra: “Overgewicht is een sociaal besmettelijke aandoening.”

Het gezaghebbende British Medical Journal publiceerde een opiniestuk van Britse toponderzoekers getiteld: Obesitas en Covid-19: de rol van de voedingsindustrie. Hierin wordt de voedingsindustrie aangewezen als veroorzaker van de obesitas-pandemie, maar ook als veroorzaker van de immense gevolgen van de Covid-19-pandemie. Te kort door de bocht, stellen SmartVitaals scientific advisor Leonard Hofstra en verslavingsarts Robert van de Graaf in een reactie op het artikel.

Hofstra en Van de Graaf stellen dat door deze manier van 'framen' van de obesitaspandemie de werkelijkheid wordt gesimplificeerd tot een driehoek, waarbij overconsumerende burgers de slachtoffers zijn, de voedingsindustrie de daders en de auteurs en politiek de redders van de samenleving. Dit driehoeksframe – gebaseerd op de dramadriehoek van Karpman, een bekende psychotherapeut – wordt veel gebruikt door politici en activisten in de discussies over tabak en alcohol. Het hanteren van deze driehoeksvisie staat volgens Hofstra en Van de Graaf daadwerkelijke oplossing van het probleem in de weg.

Obesitas en de voedingsindustrie

Internationaal onderzoek wijst uit dat mensen met obesitas twee keer zoveel kans hadden om op de intensive care te belanden na besmetting met het coronavirus, dan iemand zonder obesitas. Obesitas maakt mensen niet alleen kwetsbaarder voor het coronavirus, het is verhoogt ook het risico op hart- en vaatziekten. Het opiniestuk beschrijft dat het probleem grotendeels bij de voedingsindustrie ligt. Door reclame over ongezonde producten, zijn mensen hier vatbaarder voor. De Britse onderzoekers eisen dan ook dat het promoten onmiddellijk gestopt wordt en dit desnoods via de regering wordt afgedwongen.  

Sociale besmettelijkheid van ongezond gedrag

En essentiële factor die volgens Hofstra en Van de Graaf niet in acht wordt genomen in het driehoeksframe, is dat ongezond gedrag sociaal besmettelijk is. Vooral binnen families is deze sociale besmettelijkheid groot. Kinderen van rokende ouders hebben een twee tot drie keer zo hoge kans om zelf roker te worden. Ook komt obesitas bij kinderen veel vaker voor als een of beide ouders obese zijn. De sociale besmettelijkheid van ongezonde leefstijl is bij marketingexperts bekend en wordt bewust ingezet om van ongezond levende mensen gratis marketinginstrumenten te maken. Slachtoffers worden door deze bewuste strategie handlangers van de industrie en maakt ze daarmee tot daders.

Social distancing bij ongezonde leefstijl

Hofstra en Van de Graaf pleiten er dan ook voor dat overheden meer doen dan alleen de 'Best buys' van de Wereld Voedsel Organisatie (WHO) implementeren. Zij zouden ook social distancing en social isolation normen moeten promoten voor mensen die junk food eten, roken, alcohol drinken, om zo de samenleving te beschermen tegen de sociale besmettelijkheid van ongezond gedrag. 

In Nederland zijn we op een soortgelijke manier al met succes een massale Rookvrije Generatie-beweging begonnen, waarbij we collectief niet meer roken in de buurt van kinderen. Deze aanpak is ook gebaseerd op de sociale besmettelijkheid. Door een roker te zien als een ‘dader’ willen mensen niet meer roken. 

Eenzelfde strategie moet volgens Hofstra en Van de Graaf worden toegepast op het bestrijden van ongezond eten en drinken. Wanneer mensen die ongezond eten en alcohol drinken als ‘daders’ worden gezien, zal de sociale besmettelijkheid afnemen van een ongezonde leefstijl. Social distancing en social isolation vormen daarmee niet alleen effectieve maatregelen tegen Covid-19, maar ook om de pandemie van obesitas terug te dringen.