Hoofdluis herkennen: zo weet je of je luizen hebt

Zeker wanneer je schoolgaande kinderen hebt kan hoofdluis zich in je leven aandienen. Luizen gaan al vele eeuwen van hoofd naar hoofd en blijken tot op heden onuitroeibaar. Maar volwassenen hebben af en toe te maken met hoofdluis. Hoe kun je hoofdluis herkennen? En wat moet je doen als je denkt dat je hoofdluis hebt? We leggen het uit in dit artikel.

Hoofdluizen zijn een van de oudste wezens op aarde. Dat de mensheid nog altijd niet in staat is om deze kleine kriebelbeestjes eens en voor altijd uit te roeien, geeft wel aan hoe sterk en hardnekkig luizen zijn. Hoofdluis komt het vaakst voor bij kinderen. Basisscholen zijn vaak luizenbroeinesten en kinderen spelen vaak met hun hoofden bij tegen elkaar, waardoor ze hoofdluis in de gelegenheid stellen om van het ene naar het andere hoofd te kruipen. Luizen klimmen langs haren en doen dat best snel. Ze kunnen niet springen en ook niet over gladde oppervlakten lopen. Je hoeft dus niet bang te zijn dat een luis vanaf een hoofd op jouw hoofd springt. 

Hoofdluis bij volwassenen: komt het voor?

Hoewel hoofdluizen het meeste voorkomen bij kinderen, kunnen ook volwassenen te maken krijgen met hoofdluis. De meest voordehandliggende manier waarop een volwassene met hoofdluis besmet kan raken, is doordat een van zijn of haar kinderen besmet is geraakt en er met het kind wordt geknuffeld. Als er in een huishouden kinderen met hoofdluis zijn, is het voor ouders dan ook altijd raadzaam om ook zichzelf goed op hoofdluis te controleren. Mocht je bij jezelf ook hoofdluis herkennen, dan dien je dit op hetzelfde moment als de besmette kinderen te behandelen, om herbesmetting binnen het gezin te voorkomen. 

Hoofdluis bij volwassenen zonder kinderen, kan dat?

Ook als je zelf geen kinderen hebt kun je als volwassene hoofdluis oplopen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je iemand hebt geknuffeld die hoofdluis heeft. De kans dat je hoofdluis krijgt via een kledingstuk van een besmet persoon, zoals een sjaal, muts of jas, is nihil. Luizen kruipen alleen van hoofd naar hoofd via de haren, ze kruipen niet van een hoofd af om op een kledingstuk te gaan zitten. Wel zou een luis aan het einde van zijn levenscyclus in een kledingstuk terecht kunnen komen, maar het dier is dan al zo verzwakt dat het zich niet meer op een ander hoofd zal nestelen, laat staan dat het zich nog kan vermenigvuldigen. Luizen kunnen in principe 30 tot 50 dagen blijven leven. 

Hoofdluis herkennen aan klachten: jeuk

Als je op de een of andere manier hoofdluis hebt opgelopen, merk je daar in het begin meestal nog niets van. Het gaat dan meestal om één luis en die zal zich eerst flink moeten gaan vermenigvuldigen op jouw hoofd, alvorens de eerste klachten zich aandienen. Als er eenmaal meer luizen op je hoofd huizen, kan je last krijgen van jeuk, al is dit lang niet altijd het geval. Deze jeuk wordt veroorzaakt door een stofje dat de luis inspuit in je huid, om stolling van je bloed tegen te gaan. Jeukklachten hoeven lang niet altijd te betekenen dat je hoofdluis hebt. Jeuk kan ook worden veroorzaakt door roos of droogte, bijvoorbeeld als de centrale verwarming hoog staat in de winter. Jeuk is wel altijd een signaal om eens even grondig te inspecteren of er hoofdluizen en neten op het hoofd aanwezig zijn. 

Hoofdluis herkennen door te kijken: hoe zien luizen eruit? 

Hoofdluizen zijn kleine beestjes, tot zo'n 3 mm groot, die je als zodanig zult herkennen wanneer je ze op een kam of hoofd tegenkomt. Ze zijn grijzig of bruinig van kleur, in het laatste geval betekent het dat er bloed in zit. 

Heb je zelf klachten die zouden kunnen duiden op hoofdluis? Dan kun je twee dingen doen: 

1.     Iemand anders (liefst met ervaring) grondig visueel je hoofd laten inspecteren.

2.     Een goede luizenkam kopen en zelf je haar uitkammen. Hoe je dit doet, lees je hieronder.

Hoofdluis opsporen met een luizenkam

Veruit de beste manier om hoofdluis op te sporen, is door een luizenkam te gebruiken. Maar let op: de ene luizenkam is de andere niet. De ‘gratis’ luizenkam die je vaak bij een luizenshampoo aantreft, is meestal niet in staat om echt elke luis uit je haar te filteren. Zeker de kleine nimfen glippen vaak door de tanden van zulke kammen door. Investeer dus liever in een echt goede, wat duurdere luizenkam met stevige metalen tanden die strak tegen elkaar aan staan en zelfs neten uit het haar trekken. Je kamt je haar met een luizenkam door de kam met de tanden schuin tegen het hoofd in een soepele beweging over de hoofdhuid te trekken. Als je lang haar hebt is het handig om je haar eerst goed uit te borstelen en klitten weg te werken, want de fijne kam heeft nogal eens de neiging om vast te lopen in langer haar. Trek de kam helemaal tot aan de punten van je haar naar beneden en klop hem vervolgens uit op een wit papiertje of boven de wasbak, zodat eventuele luizen goed zichtbaar zijn. Herhaal dit een paar minuten en sla geen deel van je hoofd over. 

De eitjes van de hoofdluis herkennen

De eitjes die vrouwtjesluizen leggen zijn wittig van kleur. Ze zitten stevig vast aan een haar, dicht bij de wortel. Wanneer een luis eitjes legt, gebeurt dit meestal in een kluster, dus als je op een haar een neet aantreft, is de kans groot dat er op haren in de buurt nog meer neten te vinden zijn. Luizen leggen 4 tot 8 eitjes per dag. Een neet komt na ongeveer zeven dagen uit en heet dan een nimf. Daarna duurt het nog zeven tot tien dagen voordat de 'nimf' volwassen is en dus een luis is, die zich ook weer kan voortplanten. Daarom ervaar je doorgaans pas een tot twee weken na de eerste besmetting jeuk. 

Wat kun je doen om besmetting met hoofdluis te voorkomen? 

Kun je voorkomen dat je hoofdluis krijgt? Nee, eigenlijk niet. Wel kun je het risico op een besmetting beperken, bijvoorbeeld door je haar vast te dragen en te voorkomen dat je hoofd een ander hoofd raakt. Voor ouders met jonge kinderen is dit echter een lastig verhaal. Grootmoeders middeltjes als tea tree-olie of haargel helpen niet tegen een besmetting met luizen. Bij schoolgaande kinderen is het dan ook raadzaam om een keer per week grondig met een luizenkam te controleren op luizen, zodat bij een eventuele besmetting snel kan worden ingegrepen.  

Een besmetting met hoofdluis: wat nu?

Als je onverhoopt hoofdluis hebt opgelopen, moet je vooral niet in paniek raken. Echt, met de juiste acties kom je er ook weer vanaf. De makkelijkste manier om van hoofdluis af te komen, is door een anti-luizenmiddel te gebruiken. Het beste zijn producten (luizenshampoos) zijn die op basis van dimeticon. Dit is een middel waar luizen niet resistent tegen kunnen worden, omdat ze werken op een fysische manier: het bevat geen pesticiden maar dringt door tot de ademhalingsorganen van luizen, zodat de diertjes stikken. Helaas moet je dit middel wel na zo'n 9 dagen voor een tweede keer gebruiken, omdat dan ook alle neten zijn uitgekomen. Een ander nadeel is dat het een heel ‘vettig’ product is dat je heel lastig uit je haar kunt wassen. Heb je daar geen zin in, dan kun je ook een middel op basis van neem-extract gebruiken. Net als luizenshampoos op basis van dimeticon werkt dit op een fysische manier waardoor resistentie niet mogelijk is. Het voordeel van het product op basis van neem is dat het niet vettig is en je maar één keer hoeft te behandelen. Dat scheelt dus een hoop gedoe. Maak in geval van een besmetting ook je kammen en borstels goed schoon, dan weet je zeker dat je niet opnieuw besmet raakt door een uitgekomen neet. Al je beddengoed en kleding wassen op 60 graden is trouwens niet nodig, omdat luizen zich daar toch niet bevinden.