Vier miljoen Nederlanders zitten tegen een burn-out aan

Nederland telt ruim vier miljoen ‘verborgen burn-outs’. Dit blijkt uit nieuw onderzoek van het Nationaal Centrum Preventie Stress en Burn-Out (NCPSB). Hele bedrijfstakken, waaronder vitale sectoren, dreigen stil te vallen doordat werknemers straks met burn-outklachten thuis komen te zitten.

In het onderzoek, dat werd uitgevoerd onder 427 beroepskrachten, werden niet alleen waarneembare symptomen meegenomen, maar ook andere indicatoren die kunnen wijzen op een aankomende burn-out, zoals een afnemend analytisch vermogen en het slechter omgaan met conflicten. 

Nakende burn-out epidemie

Theo Immers, voorzitter van het NCPSB, luidt de noodklok: “Het stijgende ziekteverzuim dat we nu al zien, is slechts de voorbode van een nakende burn-out epidemie.” Immers waarschuwt dat uitval dreigt voor ruim vier miljoen werkende Nederlanders: “Hele bedrijfstakken, waaronder vitale sectoren, dreigen stil te vallen doordat werknemers straks met burn-outklachten thuis komen te zitten.”

98% nauwkeurig

Het onderzoek waarop Immers zijn voorspellingen baseert, is een zogenaamd ‘testonderzoek’. In tegenstelling tot enquêtes, heeft deze onderzoeksmethode een belangrijke voorspellende waarde omdat niet alleen de waarneembare symptomen van een burn-out meet, maar ook de indicatoren die wijzen op een aankomende burn-out. De onderzoeksmethode heeft volgens het NCPSB een nauwkeurigheidswaarde van 98%.

Thuiswerken en baanonzekerheid

Volgens het onderzoek zijn er twee dominante oorzaken aan te wijzen voor het ontstaan van de huidige stresscrisis onder werkenden: de thuiswerksituatie en baanonzekerheid.

Baanonzekerheid leidt bovendien tot nog meer stressverhogend gedrag. Immers: “Baanonzekerheid stelt de werknemer voor een duivels dilemma. Voor diens eigen welzijn zou die zijn probleem met de werkgever moeten bespreken. Wat we echter zien, is dat werknemers dat juist niet doen omdat ze hun baan willen behouden. Ze gaan bovendien een tandje bijzetten om zichzelf onmisbaar te maken. Dat verhoogt de stress en zo werkt de werknemer mee aan zijn eigen uitval. Dat gaat op korte termijn al op grote schaal gebeuren.”

Bezorgd over zorgmedewerkers

Immers maakt zich vooral zorgen over de zorgmedewerkers. Volgens hem kunnen die een tweede covid-19 uitbraak niet meer aan. De eerste tekenen daarvan zien we volgens hem al in de krantenkoppen, zoals over de GGD: "Er zijn meer besmettingen en er is niet genoeg personeel. Dan moeten de mensen die er wel zijn een tandje bij zetten en dat zorgt voor meer druk en stress. Dan komen sommigen in de problemen." 

En ook het Tilburgse Elisabeth Twee-Stedenziekenhuis (ETZ), één van de ziekenhuizen die in de frontlinie stond van de coronapandemie, komt nu in het nieuws omdat het ziekteverzuim daar dramatisch oploopt: “Verplegend personeel vertelt dat ze niet meer uitgerust terugkeren van hun vakanties. Dat zijn klassieke voortekenen van een aanstormende burn-out."

In de zorg werken niet zozeer het thuiswerken en de baanonzekerheid een burn-out in de hand, maar vooral de intrinsieke motivatie van de zorgmedewerkers: "Artsen en verpleegkundigen gaan door tot ze niet meer kunnen. Het is ook onderdeel van de beroepscultuur. Zorgmedewerkers zorgen vaak niet goed voor zichzelf, als het gaat om stressmanagement.”

Massale uitval

Immers zegt dat het bedrijfsleven niet is voorbereid op een massale uitval van arbeidskrachten: “Bij ziekteverzuim op deze schaal kun je veilig veronderstellen dat vitale functies binnen het bedrijf bedreigd worden. Veel ondernemingen kunnen zo’n klap niet opvangen. Een burn-outpatiënt is gemiddeld één tot anderhalf jaar niet inzetbaar.”

Inzetten op preventie

Het NCPBS adviseert werkgevers vooral om preventieve actie te ondernemen. “In de aanloop naar een burn-out kun je nog heel goed interveniëren. Door werknemers bewust te maken van de omstandigheden en de daaruit voortvloeiende gedragingen die leiden tot stress, kun je een burn-out heel goed afwenden. Daar zijn meestal niet meer dan enkele uren persoonlijke coaching voor nodig. Wacht je daar te lang mee, dan ben je een werknemer minstens een jaar kwijt.”