Hoe werkt gedragsverandering? In zes stappen naar een gezondere leefstijl

Het Trans Theoretical Model van gedragsverandering gaat over de zes fases die je doorloopt als je van een bepaalde ongezonde of verslavende gewoonte wilt afkomen. In dit artikel bespreken we deze fases wat uitgebreider. 

Stoppen met roken is in feite niets anders dan het aangaan van een gedragsverandering. Over het hele proces van gedragsverandering gaat het Trans Theoretical Model (TTM) van gedragsverandering. Dit model wordt vaak gebruikt als leidraad voor medici en coaches die proberen het stoppen met roken te bevorderen. Wanneer het TTM wordt toegepast bij het stoppen met roken, is het doel de roker van de ene fase naar de volgende fase te brengen. Dit is een geleidelijk proces, dat veel tijd kost. Mensen springen meestal niet in één keer door meerdere stadia heen. De verschillende fases van het TTM leggen we hieronder nader uit.

De stadia van gedragsverandering verandering in het Trans Theoretical Model TTM

1. Vooroverweging

In dit stadium denkt iemand nog niet eens na over gedragsverandering. Hij kan zich niet bewust zijn van de noodzaak tot verandering, of juist in ontkenning zijn. In elk geval heeft hij niet persoonlijk overwogen om een verandering in leefstijl of gedrag door te voeren. In het geval van roken, heeft hij nog nooit overwogen om te stoppen en nooit nagedacht over de schadelijke gevolgen van roken. Daarom is er ook geen motivatie om te stoppen.

2. Overweging

Zodra iemand de fase overweging bereikt, begint hij serieus na te denken over de voors en tegens die verbonden zijn aan de gedragsverandering. Hij kan bijvoorbeeld wat onderzoek doen en meer te weten komen over wijze waarop hij de gedragsverandering kan realiseren. Hij kan bepaalde vragen stellen en boeken lezen over succesvolle stoptechnieken. Hij overweegt de verandering daadwerkelijk door te voeren. Veel rokers bevinden zich in deze fase, bijvoorbeeld omdat ze horen over de gezondheidsrisico's van roken en zich realiseren dat stoppen beter zou. Ze hebben nog geen vaste plannen om te stoppen, maar ze denken al wel na over hoe hun leven eruit zou kunnen zien als ze zouden stoppen.

3. Voorbereiding

In dit stadium begint de roker plannen te maken en bereidt hij zich voor op de noodzakelijke verandering: het stoppen. Dit is vooral een mentale en psychologische voorbereiding. Er kan al een stopdatum worden geprikt. Ook kan hij aan anderen over deze stopdatum vertellen, zodat hij enige verantwoording naar anderen heeft af te leggen.

4. Actie

Dit is waar de roker de gedragsverandering implementeert. Het is wanneer de stopdatum aanbreekt en hij stopt met roken. Als de actie-fase optreedt en de gedragsverandering wordt niet volgehouden, valt de roker terug in een eerdere fase. Sommige mensen geven het dan helemaal op, terwijl anderen gemotiveerd raken om zich weer opnieuw voor te bereiden en een nieuwe stopdatum te plannen. Weer anderen zijn in staat om hun gedragsverandering een tijdje vol te houden, maar kunnen dan toch ook weer terugvallen en moeten de stadia van verandering dan weer opnieuw doorlopen.

5. Volhouden

Dit is het stadium waarin iemand het veranderde gedrag volhoudt en internaliseert. Sommige mensen beschouwen dit niet als een fase van verandering, omdat op dit punt de verandering al is doorgevoerd. Maar omdat rokers vaak terugvallen in hun oorspronkelijke gedrag, is deze onderhoudsfase wel een belangrijke. De meeste rokers die voor het eerst stoppen, hervallen op een bepaald moment. Daarom kost het vaak veel moeite om rokers blijvend te laten stoppen. 

6. Behoud

Wanneer iemand blijvend is gestopt met roken, heeft hij de fase behoud bereikt. Er is geen gevaar meer om terug te vallen in de oude gewoonte, de nieuwe leefstijl is een feit. 

Heb jij er al eens over nagedacht je leefstijl op een of andere manier te veranderen? Misschien ben je een roker en bevind je je in de fase waarin je erover nadenkt? Of misschien heb je al eens geprobeerd te stoppen, maar zonder resultaat? Praat erover met je arts, hij of zij kan je zeker helpen!