"Ingesleten voedselroutines hinderen duurzamer en gezonder eten"

Hoe zorgen we ervoor dat we met z’n allen minder dierlijk voedsel en meer plantaardig voedsel gaan consumeren? Die vraag staat centraal in het onderzoek Voedselconsumptie veranderen, dat Het Planbureau voor de Leefomgeving op 21 juli publiceerde. 

Plantaardig eten is niet alleen goed voor onze gezondheid, het is ook belangrijk voor ons milieu en klimaat. De grote vraag is alleen: hoe zorg je ervoor dat de vleesschappen in de supermarkten slinken en dat meer mensen mensen eigener beweging naar een plantaardig alternatief voor hun slavink of plakje belegen kaas kiezen? 

Consumptiegedrag als uitgangspunt

“Veranderingen in consumptiepatronen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de beweging richting een duurzamere toekomst”, stelt het Planbureau. “In de zoektocht naar manieren om de opgaven rondom klimaat en biodiversiteit het hoofd te bieden, wordt vaak in eerste instantie gekeken naar maatregelen gericht op productieprocessen. Door ook oog te hebben voor consumptie, komen andere mogelijkheden in beeld om verduurzaming te bewerkstelligen.”

Sociaal-culturele consumptieroutines 

De manier waarop mensen voedsel consumeren is volgens het Planbureau voor groot deel sociaal-cultureel bepaald. “Voedselconsumptiegedrag bestaat voor een belangrijk deel uit het ondernemen van sociaal-culturele routines, zoals thuis koken, uit eten gaan in een restaurant en barbecueën. Deze routines zijn niet specifiek voor individuen, maar worden door verschillende Nederlanders op overeenkomstige manieren uitgevoerd: het zijn in culturele normen en in infrastructuur verankerde gedragsroutines. Consumptiegedrag is in belangrijke mate een uitingsvorm van hoe sociaal-culturele routines georganiseerd zijn.”

Consumptie veranderen vergt een collectieve inzet

Deze consumptieroutines worden, zo staat in de beleidsbrief, beïnvloed door consumenten én door andere actoren zoals bedrijven, maatschappelijke organisaties, influencers en overheden. Om ervoor te zorgen dat mensen plantaardiger gaan eten is daarom een collectieve inzet nodig. “Consumenten kunnen dit niet alleen.” 

Gelijktijdige inzet van de beleidsinstrumenten

De onderzoekers pleiten voor een gecoördineerde en gelijktijdige inzet van de beleidsinstrumenten, om voedselroutines ontvankelijk te maken voor verduurzaming. “De inzet van beleidsinstrumenten zal het effectiefst zijn, wanneer ze niet als opzichzelfstaande instrumenten worden beschouwd, maar juist gezamenlijk en in onderlinge samenhang worden ingezet.” De gepresenteerde benadering wijst op de meerwaarde van een collectieve, gecoördineerde en gelijktijdige inzet van instrumenten door overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties, influencers en consumenten.