Wat een gebrek aan lichamelijk contact door corona met je psyche doet

De anderhalve meter afstand-samenleving is voorlopig nog wel even de norm en we raken steeds meer geconditioneerd om elkaars persoonlijk ruimte in acht te nemen. In het gangpad van de supermarkt manouvreren we vakkundig om elkaar heen en wanneer we twee mensen zien handenschudden in een tv-programma dat vóór corona is opgenomen, schrikken we daar soms zelfs al een beetje van. Fysieke afstand wordt steeds normaler. Maar wat zijn de psychologische effecten van dit gebrek aan lichamelijk contact?

Paul van Lange is hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit. Fysiek contact is volgens hem om twee redenen heel belangrijk voor de mens. Tegen Nu.nl legt hij uit waarom. 

Ontspannen

Enerzijds kan fysiek contact in een veilige omgeving zorgen voor ontspanning en vermindering van stress. Van Lange: “Dat relaxte gevoel komt tot uitdrukking in bijvoorbeeld een verlaging van het stresshormoon cortisol en een verhoging van oxytocine, dat bekend staat als ‘knuffelhormoon’.

Vertrouwen

Aanraking heeft volgens Van Lange ook een sociale component. Het is een manier om met een ander te communiceren. Van Lange: “Als iemand je spontaan en op een natuurlijke manier aanraakt, gaat daar heel veel vertrouwen van uit. Je krijgt een veilig gevoel bij die persoon.”

Aangeboren behoefte

Aanraking is volgens Van Lange een natuurlijke, aangeboren behoefte. Tijdens de eerste vijf levensjaren van een kind, waarin het nog erg kwetsbaar is en volledig afhankelijk van zijn opvoeders,  is lichamelijk contact tussen het kind en zijn opvoeders zelfs van cruciaal belang voor een gevoel van veiligheid en vertrouwen, en dus voor een gezonde hechting. Maar ook mensen die door ouderkom kwetsbaar zijn, hebben behoefte aan aanraking. Van Lange: “Vandaar dat het gebrek aan fysiek contact een extra zware wissel heeft getrokken op mensen in verpleeghuizen.”

Gezondheidsproblemen

Het effect van de social distancing en de 1.5 metersamenleving op onze psyche, kennen we volgens hem niet echt, omdat dit niet zo makkelijk te onderzoeken is. Van Lange: “We kunnen aannemen dat iemand die nauwelijks tot geen signalen krijgt dat hij bij anderen veilig is, minder snel het gevoel zal hebben dat anderen hem zullen steunen in een kwetsbare situatie. Eenzaamheid, chronische stress en een verhoogd risico op gezondheidsproblemen kunnen het gevolg zijn.”

De corona-uitbraak maakt volgens Van Lange eens te meer duidelijk dat de mens een sociaal dier is dat andere mensen nodig heeft.

Meepraten?

Psycholoog Anouk Keizer en sociaal-psycholoog Paul van Lange gaan in een Facebook Live-sessie van de Nationale Wetenschapsagenda in gesprek over ‘het nieuwe sociaal in de anderhalvemetersamenleving'. Je kunt deze interactieve livesessie op woensdag 3 juni om 20.00 uur bekijken en uiteraard ook vragen stellen.