De schadelijke effecten van alcohol op je hersenen

Een glas wijn bij het diner, een paar biertjes na het werk: alcohol is voor veel mensen een normaal onderdeel van het dagelijks leven. Alcohol kan een feel-good effect hebben en ervoor zorgen dat je je sociaal wat minder geremd voelt. Daarom wenden velen van ons zich tot het drinken van alcohol in sociale situaties of stressvolle tijden. Maar het drinken van alcohol kan schadelijke effecten hebben op het lichaam en op de hersenen - zowel op korte als op lange termijn.

Korte termijn effecten van alcohol op de hersenen

Het drinken van alcohol verandert het niveau van de neurotransmitters in de hersenen. Deze chemische boodschappers sturen signalen door het hele lichaam en spelen een grote rol in het beheersen van gedrag, emotie en lichamelijke activiteit. Om te beginnen vertraagt alcohol de neurotransmitter GABA, wat zorgt voor vertraagde beweging, vertroebelde spraak en een tragere reactietijd. 

Tegelijkertijd versnelt alcohol een neurotransmitter genaamd glutamaat, die verantwoordelijk is voor het reguleren van dopamine in het beloningscentrum van de hersenen. Dit hormoon zorgt gevoelens van plezier en welzijn. Dit zorgt voor het warme, vage gevoel als je drinkt.

Vertroebeld beoordelingsvermogen

Alcohol verlaagt remmingen en vertroebelt het beoordelingsvermogen, wat ertoe kan leiden dat iemand die heeft gedronken risicovol gedrag vertoont, zoals beschonken achter het stuur gaan zitten of onbeschermde seks hebben. Als een persoon een onderliggende geestelijke gezondheidsstoornis heeft, zoals een depressie of een bipolaire stoornis, kan alcohol de symptomen verergeren en de stemmingswisselingen verhogen.

Moeite met focussen

Binge drinking (dus veel glazen alcohol achter elkaar drinken) heeft ook invloed op de kleine hersenen, die het evenwicht helpen reguleren, en de hersenschors, die verantwoordelijk is voor het opnemen en verwerken van nieuwe informatie. Wanneer deze gebieden van de hersenen worden vertraagd, kan een persoon zich duizelig en wankel voelen tijdens het lopen, wazig of dubbelzien en moeite hebben om zich te focussen op de dingen die om hen heen gebeuren. Doordat je zintuiglijke opname is vervaagd, neem je niet of minder nieuwe informatie op.

Black-outs

Het hippocampusgebied van de hersenen - dat helpt bij het creëren van nieuwe herinneringen - wordt ook beïnvloed door alcohol. Dit zorgt voor black-outs en korte-termijn geheugenverlies tijdens het drinken. Dit effect treedt op bij mannen en vrouwen, al drinken vrouwen doorgaans minder glazen dan mannen.

Hersenbeschadiging

In de meest extreme gevallen kan te veel en te snel drinken een bewustzijnsverlies veroorzaken. Dit is een teken van celdood, dus hersenbeschadiging. Die schade kan op de lange termijn gevolgen hebben voor het leren en het geheugen."

Lange termijn effecten van alcohol op de hersenen

Een bonkend hoofd als aandenken aan een avondje stevig doordrinken is natuurlijk vervelend, maar meestal wel op te lossen met een Paracetamolletje. Dat geldt niet voor de lange termijngevolgen van veelvuldig zwaar drinken. 

In een recente Lancet-studie hadden mensen die regelmatig 10 of meer drankjes per week hadden, een tot twee jaar kortere levensverwachting dan mensen die minder dan vijf drankjes per week hadden. Dat aantal sprong naar vier of vijf jaar voor degenen die 18 of meer drankjes per week hadden. De onderzoekers stelden vast dat alcoholgebruik in verband werd gebracht met verschillende soorten cardiovasculaire problemen, waaronder een beroerte - een potentieel fatale blokkade van de bloedstroom naar de hersenen.

Kleinere hersenen

Uit een studie uit 2008 blijkt ook dat zwaar drinken over een lange periode het hersenvolume doet krimpen. De studie stelde vast dat mensen die meer dan 14 drankjes per week dronken, over een periode van 20 jaar, 1,6% kleinere hersenen hadden (een maat voor de veroudering van de hersenen) dan mensen die niet dronken. Over het geheel genomen was de associatie iets sterker bij vrouwen dan bij mannen.

Geheugenverlies op jonge leeftijd

Zwaar drinken kan volgens een studie uit 2014 in het tijdschrift Neurologie ook het geheugenverlies op vroege leeftijd versnellen, althans bij mannen. Mannen in de studie die vaker dan twee en een halve dag dronken, ervoeren tekenen van cognitieve achteruitgang tot zes jaar eerder dan diegenen die niet dronken, gestopt waren met drinken, of lichte of matige drinkers waren. De resultaten voor vrouwen waren volgens de auteurs niet overtuigend.

Alcoholtolerantie 

Mensen die regelmatig drinken kunnen ook merken dat drank niet hetzelfde effect op hen heeft als vroeger. Bij chronisch drinken kan de bedrading naar het beloningssysteem van de hersenen versleten raken en een deel van de normale werking ervan verliezen. Je bouwt een tolerantie op, en na een tijdje voel je je niet meer zo goed als vroeger met dezelfde hoeveelheden alcohol.

Beschadiging cellulaire netwerken in de hersenen

Deze veranderingen in de hersenen zorgen er ook voor dat mensen hun gedrag rond alcohol veranderen. Ze gaan veel vaker op zoek naar alcohol, en zetten het in om met negatieve gevoelens om te gaan. Als mensen beginnen te drinken, drinken ze om zich goed te voelen, maar als ze chronisch meer drinken, moeten ze drinken om zich niet slecht te voelen. Dat leidt tot een steeds hoger consumptieniveau, wat meer schade aan de hersenen en de rest van het lichaam kan veroorzaken. Alcohol doodt bijvoorbeeld cellen en beschadigt de cellulaire netwerken in de hersenen, en het is niet helemaal duidelijk in hoeverre ze terug kunnen groeien.

Ziekte van Korsakoff

Alcohol belemmert de opname van thiamine, of vitamine B1, in de hersenen, en interfereert met het enzym dat het omzet in een bruikbare vorm in het lichaam. Dit kan leiden tot het Wernicke-Korsakoff syndroom, een soort dementie veroorzaakt door een tekort aan thiamine in de hersenen. 

Grenzen aan herstelvermogen hersenen

Hersenbeschadiging (en symptomen zoals hersenmist) kan ook veroorzaakt worden door levercirrose, een andere veel voorkomende complicatie van langdurig, zwaar drinken. Na het verminderen van alcohol kunnen de beschadigde gebieden van de hersenen zich tot op zekere hoogte herstellen, maar er zijn grenzen aan het herstelvermogen. Bovendien treedt herstel vaak pas na maanden van volledige onthouding op. 

Hoeveel alcohol is te veel?

Voor mensen zonder een verslavingsgeschiedenis kan drinken op een laag of gemiddeld niveau (niet meer dan zeven drankjes per week) niet heel veel kwaad. Maar als jouw reactie op alcohol merkbaar anders is dan die van andere mensen, kan het tijd zijn om je relatie met alcohol opnieuw te onderzoeken. Als je andere mensen onder de tafel drinkt, of je ziet je vrienden alcohol in hun glas achterlaten en je weet dat je dat zelf nooit zou kunnen, dan zijn dat signalen dat je een genetische aanleg hebt voor het ontwikkelen van een verslaving. 

Meer zware drinkers

Sommige mensen blijven gemakkelijk veilig binnen de alcoholrichtlijnen (maximaal 1 glas per dag), terwijl anderen - vanwege een genetische aanleg, stressvolle levenssituaties of andere risicofactoren - moeilijk de grenzen kunnen bewaken. Dat onderzoekers de laatste jaren een toename van het aantal alcoholgebruiksstoornissen en zware drinkers waarnemen, vooral onder vrouwen, is veelzeggend.

Voor mensen die besluiten te stoppen met drinken, zijn er veel redenen om optimistisch te zijn. Het leven kan beter worden als je betere keuzes maakt, je lichaam gezonder is en je volledig kunt genieten van je ervaringen, in plaats van ze door een waas te zien. 

Bron: Health

Wil je weten welke positieve effecten stoppen met drinken heeft op je lichaam? Lees dan dit artikel.