Betere leefstijl leidt tot minder risico op dementie

Ouderen lopen minder risico op dementie dan tien jaar geleden, door betere gezondheidszorg en een betere leefstijl. Dit blijkt uit een groot internationaal onderzoek van het Erasmus MC in Rotterdam en de Harvard School of Public Health, dat werd gepubliceerd in het vakblad Neurology. 

Voor het onderzoek werden zeven grote bevolkingsonderzoeken in de VS en Europa geanalyseerd, waar bijna vijftigduizend 65-plussers aan meededen. Uit de analyse blijkt dat een hedendaagse zeventigjarige dertien procent minder kans om binnen vijf jaar dement te worden dan een zeventigjarige tien jaar geleden. Ook de twintig jaar daarvoor daalde het risico op dementie telkens met dertien procent per decennium. De nieuwe cijfers betekenen dat de gemiddelde Nederlander die in 1990 ongeveer 27 procent kans had ooit in het leven dementie te ontwikkelen, nu, dertig jaar later, een risico van ongeveer 18 procent heeft.

Vooral leefstijlverbetering heeft geleid tot een kleiner risico op dementie

Vooral leefstijlverbetering heeft geleid tot een kleiner risico om dement te worden. Leefstijlfactoren die het risico verkleinen zijn: niet roken, minder alcohol drinken en voldoende lichaamsbeweging. Maar ook voldoende goede sociale contacten, lage bloeddruk, een gezond gewicht en een goed gehoor verkleinen het risico. Daarnaast hebben ook de betere behandeling van hart- en vaatziekten en het gestegen opleidingsniveau een positieve invloed.

Dementie beïnvloedbaar

Een expertisegroep op het gebied van dementie schreef eind juli in het medische tijdschrift The Lancet dat er genoeg wetenschappelijk bewijs is dat niet dertig maar veertig procent van het risico op dementie beïnvloedbaar is. Nieuwe factoren waarvan volgens deze experts is aangetoond dat ze de kans op dementie vergroten zijn: excessief alcoholgebruik, traumatisch hersenletsel en luchtverontreiniging.

Meest voorkomende doodsoorzaak

Dementie is een verzamelnaam voor meer dan tien hersenziektes, waarvan de ziekte van Alzheimer de bekendste is. Zo’n 280.000 Nederlanders hebben de ziekte. Hun hersenen kunnen steeds minder goed informatie verwerken. Patiënten worden vergeetachtig, raken de weg kwijt en krijgen bijvoorbeeld problemen met praten. Dementie is na hart- en vaatziekte de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. 

Verdubbeling absolute aantal dementen

Dat het risico op het krijgen van dementie is gedaald, wil niet zeggen dat we in absolute zin minder demente ouderen krijgen. Door de vergrijzing blijven absolute aantallen groeien. Alzheimer Nederland houdt rekening met een verdubbeling van het aantal patiënten met dementie in 2050. 

Genetische risicofactoren niet veranderd

"Ons onderzoeksresultaat is dus geweldig nieuws," zegt Frank Wolters, hoofdonderzoeker en arts-epidemioloog. "Ook omdat het laat zien dat we dementie kunnen beïnvloeden, dat er dingen zijn die het risico verkleinen of de ziekte kunnen voorkomen. Hoezo? De genetische risicofactoren van de deelnemers zijn niet veranderd. De grote vraag is dus: wat is er de afgelopen decennia wèl gebeurd in Europa en de VS, waardoor het risico op dementie is gedaald? Als we die antwoorden vinden, hebben we belangrijke sleutels in handen om dementie verder aan te pakken."

Hoge bloeddruk en veel slecht cholesterol 

Hoewel nog niet wetenschappelijk vastgesteld, durft de onderzoeker voorzichtige verklaringen wel aan. Wolters: "Zowel in Europa als in de Verenigde Staten hebben artsen en onderzoekers hart- en vaatziekten flink aangepakt. Onder andere door patiënten met hoge bloeddruk en veel slecht cholesterol op te sporen en te behandelen, en roken te minderen. Met het terugdringen van de epidemie van hart- en vaatziekten lopen ook de hersenen op leeftijd minder schade op."